سینمای ایران بیش از هر زمان دیگری به دورنمای تاریک و نامعلوم خود خیره مانده است. این نه ادعای نگارنده بلکه گواه آمار است. تصویری که میتوانست پس از چند دوره رکود، با حضور تماشاچیان جامجهانی در سالنهای سینما روشن و تا حدودی امیدبخش باشد. روشنایی که با منتفیشدن شرایط پخش فوتبال و زاویه بخشی از جامعه با سکنات تیم ملی، به تاریکی نشست.
شاید تصور کنید رکود سینمایی ایران با همهگیری کرونا شکل گرفت اما حقیقت این است که پایههای این بنا، از زمستان سال ۱۳۹۶ بود که جدیتر از پیش بر خود لرزید. تکانه بعدی، در پاییز و زمستان سال ۱۳۹۸ پس از اعتراضات به گرانی ناگهانی بنزین و حادثه تلخ سقوط هواپیمای اوکراینی در کشور به اوج خود رسید. مسالهای که با تحریم جشنواره فیلم فجر در همان سال نیز همراه شد. پس از آن کرونا بیش از دو سال در آتشی که از پیش سینمای ایران را به کام خود کشیده بود دمید و این رکود را تقریبا به ثبات رساند! شعله نهایی این آتش نیز از اواخر تابستان سال جاری آغاز شد و در هفته آخر شهریور به اوج خود رسید. به گونهای که به گواه آمار، در طول همین یک هفته مخاطبان سینمای ایران از ۶۰۰ هزار نفر به حدود ۲۳۰ هزار نفر کاهش پیدا کردند. حال تصور کنید در شرایط عادی نیز آغاز مهر، بازگشایی مدارس و افزایش بار ترافیک در شهر عوامل کاهش مخاطب در فصل پاییز بودند که حال به بحران اجتماعی جامعه که بر سینما نیز سایه انداخته نیز بر عوامل قبلی علاوه شدهاند.
اگر بخواهیم میزان مخاطبان سینما در آبانماه را با ماههای عادی امسال مقایسه کنیم، خواهیم دید که عمق خسارات، حتی از مهرماه نیز بیشتر بوده است. طبق گزارش ایرنا، طی این ماه، سینماها با کسری ۱ میلیون و ۹۳۲ هزار نفری مخاطب مواجه بودند که اگر متوسط قیمت بلیت سینماها برای امسال را ۳۳ هزار تومان در نظر بگیریم متوجه میشویم که خسارت ریالی به سینماها در این ماه، ۶۳ میلیارد و ۷۵۶ میلیون تومان بوده است.
بحرانی که از آن حرف میزنیم، در آینه آمار و مقایسه میزان فروش طی سه سال اخیر کاملا پیدا است. فروش کل سینمای ایران در سینماهای سراسر کشور یک هفته اخیر ۴ میلیارد و ۳۹۸ میلیون تومان بوده است. ۴ میلیارد برای ۲۱ فیلم که در سینماهای سراسر کشور در جدول اکران قرار دارند! تعداد مخاطبان در این بازه نیز ۱۶۵ هزار نفر برای حدود ۱۰ هزار سانس بوده است. حال همین بازه زمانی یک هفتهای یعنی از ۲۶ آبان تا ۲ آذر را در سال ۱۴۰۰ بررسی میکنیم. دورهای که سینما هنوز متاثر از کرونا بود. فروش این بازه یک هفتهای ۷ میلیارد و ۵۹۵ میلیون تومان برای ۱۲ فیلم سینمایی بود. تعداد مخاطبان در این بازه ۳۱۸ هزار نفر برای بیش از ده هزار سانس بودند. حال این تقویم ۷ روزه را در سال ۱۳۹۹ باز میکنیم. یعنی در اوج بحران کرونا و تعطیلی مکرر سینماهای کشور. در بازه یک هفتهای ۲۶ آبان تا ۲ آذر، فروش سینمای ایران ۳۴ میلیارد و ۲۴۹ میلیون آن هم برای ۸ فیلم سینمایی بود. یعنی ۳۰ میلیارد تومان بیش از فروش فعلی سینما برای یک هفته. حال تصور کنید در چنین شرایطی که سینمای ایران، تقریبا فروش گیشه را از دست داده و در آستانه ورشکستگی قرار دارد هنوز پروانه ساخت داده میشود و خواص فیلمهایشان را تولید میکنند. برای سینمایی که هنوز برای اصلیترین عنصر آن که حفظ مخاطب است فکری نشده است.
شرایط بیثبات گیشه سبب شده که صاحبان آثار نیز تن به اکران فیلمهایشان در شرایط فعلی ندهند به خصوص که از تجربه همکاران نیز درس گرفتهاند. برای مثال مسعود اطیابی که فیلمهایش رکورد فروش سینمای ایران را در اختیار دارند و یکی از آخرین آثارش «انفرادی»، حدود ۶۰ میلیارد تومان فروش داشت، تازهترین ساختهاش «بخارست» را به اکران عمومی گذاشته اما فیلم علیرغم اینکه بیش از ۷ روز از شروع اکرانش میگذرد، حدود ۱ میلیارد و ۵۰۰ میلیارد تومان در سینماهای سراسر کشور فروخته است. فروشی که در فیلمهای قبل اطیابی نه محصول یک هفته که یک شب بود.
البته شورای راهبردی اکران نیز در چنین شرایطی بیکار ننشست و سعی کرد با ابتکاراتی، دل مخاطبان را به دست آورد. هرچند طبق معمول این تصمیمات هرچند درست اما در اشتباهترین زمان ممکن گرفته شد و نه تنها آوردهای نداشت که ضرر هم رساند. فروش بلیت به صورت نیمبها به مدت دو هفته در نیمه پایانی ماه مهر یکی از این تصمیمات بود. در این شرایط، احضار، بازداشت، ممنوعالکاری و ممنوعالخروجی اهالی سینما نیز دست متولیان اکران را از اتخاذ برخی راهبردها کوتاه میکند. کمااینکه پیشنهاداتی چون اکران فیلمهای روز سینمای جهان یا پخش قسمتهای جدید سریالهای پرمخاطب شبکه نمایش خانگی در سالنهای سینما و پخش بازیهای جامجهانی در سالنهای سینما که برای نجات موقت گیشهها مطرح شده بود نیز همگی توسط سازمان سینمایی زد شدند. از سوی دیگر این سازمان کماکان روی ادامه توقیف فیلمهایی چون «قاتل وحشی»، «کاناپه»، «صد سال به این سالها» و «ارادتمند، نازنین، بهاره و تینا» که میتوانند شانس اکران باشند نیز مُصر است. جدول اکران فعلی، آن هم در شرایط کنونی جامعه طبیعتا برای مخاطب جذابیتی ندارد. مسالهای که ظاهرا از دغدغهها و برآوردهای فکری مدیران سینمای ملی جامانده است!
این خبر تکمیل میشود
پیجر همه جا، از اتاق کودک تا میز کافه و رستوران
در گفتوگوی فراز با «علی بهشتی نیا»، کارشناس آموزشی بررسی شد
عبدالجبار کاکایی در گفتوگو با فراز:
مرز حریم خصوصی و عرصه عمومی کجاست؟
اینفوگرافیک